W 2010 r. na regionalnych rynkach biurowych w Polsce nastąpiło ożywienie. Stawki czynszu ustabilizowały się, a popyt na powierzchnie biurowe znów zaczął wzrastać. Tendencja ta utrzymała się także w pierwszych miesiącach 2011 r.
Zasoby nowoczesnej powierzchni biurowej i poziom pustostanów
(na koniec 1 kw. 2011 r.)
|
Lp. |
Miasto |
Nowoczesna powierzchnia biurowa w aktywnej budowie |
% udział powierzchni w budowie w całkowitych zasobach biurowych |
Realna podaż nowoczesnej powierzchni biurowej w 2011 r. (m2) |
Podaż nowoczesnej powierzchni biurowej w 1 kw. 2011 r. |
Poziom pustostanów (%) |
Poziom pustostanów |
Zmiana poziomu pustostanów |
Poziom przednajmu inwestycji planowanych na 2011 r. |
|
1 |
Łódź |
66,500 |
31% |
27,700 |
- |
21,8% |
20,0% |
|
32% |
|
2 |
Katowice |
10,700 |
4% |
10,700 |
- |
16,8% |
17,3% |
|
71% |
|
3 |
Kraków |
59,000 |
12% |
47,000 |
- |
12,1% |
10,5% |
|
44% |
|
4 |
Poznań |
42,700 |
18% |
18,100 |
4,000 |
11,9% |
13,6% |
|
21% |
|
5 |
Trójmiasto |
48,800 |
14% |
29,000 |
10,600 |
11,2% |
11,6% |
|
11% |
|
6 |
Wrocław |
90,500 |
24% |
11,900 |
- |
2,8% |
2,1% |
|
22% |
|
|
|
324,000 |
|
150,200 |
14,600 |
|
|
|
|
Źródło: Jones Lang LaSalle,1 kw. 2011
Na koniec 1 kw. 2011 r. wskaźnik powierzchni niewynajętej pozostał stabilny we Wrocławiu, Trójmieście i Katowicach (na poziomie odpowiednio 2,1%, 11,6% i 17,3% wobec 2,8%, 11,2% i 16,8% zarejestrowanych w 4 kw. 2010 r.). Spadek poziomu pustostanów zaobserwowano w Krakowie (z 12,1% na 10,5%) oraz Łodzi (z 21,8% na 20%). Nieznaczny, bo około 1,7%-owy wzrost wskaźnika pustostanów w ujęciu kwartalnym dotyczył wyłącznie Poznania (z 11,9% do 13,6%) i był on spowodowany dostarczeniem na rynek dwóch projektów biurowych, których proces komercjalizacji nie został jeszcze zakończony.
Poziom przednajmu nowoczesnej powierzchni biurowej w budynkach w budowie waha się obecnie od 11% w Trójmieście do 71% w Katowicach. Oznacza to, iż spośród budowanych inwestycji biurowych w Polsce do dyspozycji najemców pozostaje łącznie około 85.000 mkw., które trafią na rynek w miastach regionalnych w 2011 i 2012 r.
- Wzrost popytu ze strony klientów korporacyjnych (około 230.000 mkw. powierzchni biurowej wynajętej w miastach regionalnych w 2010 r.) pociągnął za sobą rozpoczęcie realizacji nowych inwestycji. Obecnie w aktywnej budowie pozostaje około 324.000 mkw. powierzchni biurowej - najwięcej we Wrocławiu (ponad 90.000 mkw.) oraz Łodzi (około 66.000 mkw.), gdzie realizowane inwestycje stanowią odpowiednio około 25 i 30% istniejących zasobów nowoczesnych powierzchni biurowych w mieście. Najmniej, bo około 10.700 mkw. buduje się obecnie w Katowicach - komentuje Anna Bartoszewicz-Wnuk, Head of Research & Consulting w Jones Lang LaSalle.
Prawie połowa wolumenu powierzchni biurowej w trakcie realizacji trafi na rynek już w 2011 r. Zgodnie z szacunkami Jones Lang LaSalle, do końca roku realnie do użytkowania oddanych zostanie około 135.000 mkw. nowoczesnych powierzchni biurowych, ponad 14.600 mkw. zrealizowanych w 1 kw. 2011. Oznacza to jednak około 34% i 31%-owy spadek nowej podaży w miastach regionalnych w stosunku do odpowiednio 2009 r. i 2010 r., co stanowi echo kryzysowego zahamowania podejmowanych inwestycji obserwowanego w 2 poł. 2008 i 2009 r.
Do najważniejszych projektów biurowych 2011 r. zaliczyć należy: krakowskie kompleksy biurowe Bonarka 4 Business (budynki A i B o łącznej powierzchni około 16.000 mkw.) oraz Green Office (budynki A i B o łącznej powierzchni ponad 11.000 mkw.), a także Olivia Business Centre w Gdańsku (budynek Olivia Gate o powierzchni około 15.900 mkw.).
- Biorąc pod uwagę dostępną istniejącą powierzchnię biurową oraz realizacje w budowie, które trafią na rynek w 2011 r., a także pozytywne wskaźniki gospodarcze dla Polski przewidujemy, iż poprawa koniunktury na rynku nieruchomości biurowych będzie się utrzymywać, a inwestorzy coraz chętniej decydować się będą na odmrażanie kolejnych inwestycji odłożonych na półkę w dobie kryzysu – dodaje Anna Bartoszewicz-Wnuk.
Obecnie w najlepszych obiektach biurowych stawki czynszowe kształtują się od 11-13,5 euro/mkw./ miesiąc w Łodzi do 15 euro/mkw./ miesiąc w Krakowie i Poznaniu. Sądzimy, iż czynsze transakcyjne w 2 kw. 2011 r. pozostaną na stabilnym poziomie, powracając na ścieżkę wzrostu w niektórych miastach regionalnych już w 2 poł. 2011 r.