Puls Budownictwa

W pierwszych dziewięciu miesiącach 2024 roku Grupa CTP oddała do użytkowania 545 000 mkw. powierzchni produkcyjno-logistycznej. Blisko 700 000 mkw. powstało w Polsce. Na koniec trzeciego kwartału firma miała w naszym kraju 17 inwestycji w realizacji.** ** Na koniec września Grupa CTP miała w budowie 1,9 mln mkw. powierzchni parków biznesowych. Znaczna część z nich – od 1,2 do 1,3 mln mkw. – zostanie oddana do użytkowania jeszcze w tym roku. Większość, bo aż 76 proc., to projekty polegające na rozbudowie istniejących inwestycji. Z kolei 15 proc. stanowią przedsięwzięcia deweloperskie realizowane w nowych lokalizacjach, z potencjałem ekspansji do ponad 100 000 mkw. Duże tempo rozwoju portfela nieruchomości widać także w Polsce. – Od początku roku nabyliśmy ponad 720 000 mkw. nowych gruntów. Część tych akwizycji, bo 31 proc. zakupionej powierzchni działek, związana była z rozwojem istniejącego portfolio nieruchomości – między innymi kompleksów CTPark Warsaw West i CTPark Gdańsk Port. Natomiast część miała na celu uruchomienie zupełnie nowych projektów. Mowa tu chociażby o CTPark Toruń – magazynie miejskim, w ramach którego zaoferujemy trzy formaty hal: CTBox z modułami od 950 mkw., CTFlex – dostosowane do specyficznych oczekiwań najemców oraz CTSpace – centra magazynowe o metrażu ponad 3 500 mkw. – wyjaśnia Piotr Flugel, Managing Director w CTP Polska. Na koniec trzeciego kwartału w Polsce w realizacji, na różnych etapach zaawansowania, było 17 inwestycji magazynowo-przemysłowych. W okresie lipiec – wrzesień deweloper CTP oddał do użytkowania 169 000 mkw. powierzchni w CTPark Warsaw West. Rozpoczął także prace związane z rozbudową CTPark Zabrze. Hala ZABR02 o metrażu około 11 200 mkw. powinna być gotowa do użytkowania jeszcze w tym roku. W pierwszych trzech kwartałach tego roku Grupa CTP wynajęła 1,5 mln mkw. – o 4 proc. więcej w ujęciu rocznym. W Polsce w tym okresie skomercjalizowano prawie 200 000 mkw. powierzchni przemysłowo-logistycznej, czyli ponad 13 proc. całkowitego wolumenu. W skali całej Grupy we wrześniu 2024 roku największy udział w strukturze popytu miały firmy z sektora 3PL (oferujące swoje rozwiązania logistyczne na potrzeby innych przedsiębiorstw) i produkcyjne – po 27 proc. Te branże dominują też w Polsce i odpowiadają za około 40 proc. i 27 proc. wszystkich dotychczas podpisanych przez CTP umów najmu. Na trzecim miejscu jest sektor automotive (16 proc.), w którym coraz bardziej widoczne są przedsiębiorstwa oferujące produkty aftermarket – zregenerowane części samochodowe i elementy zamienne.

Murapol w trzech kwartałach 2024 r. przekazał klientom detalicznym 1720 lokali, co oznacza mniej o 23% w porównaniu do analogicznego okresu w 2023 roku. Deweloper odnotował również spadki przychodów ze sprzedaży, które wyniosły 786,3 mln zł (-18,7% r/r), oraz zysku netto 131,8 mln zł (-30,6% r/r/). W trzech kwartałach br. spółka podpisała z klientami 2084 umowy deweloperskie i przedwstępne (+0,4% r/r). Łączna sprzedaż netto do klientów detalicznych (umowy deweloperskie, przedwstępne oraz opłacone umowy rezerwacyjne, po wyeliminowaniu rezygnacji) wyniosła 2234 lokale (wobec 2229 lokali rok wcześniej). Najwięcej mieszkań zostało sprzedanych w Łodzi – 479, Poznaniu – 419 oraz Gdańsku – 320. Cieszące się największym popytem mieszkania w cenie poniżej 600 tys. zł stanowiły blisko 90% całkowitej sprzedaży Grupy. W dziewięciu miesiącach 2024 r. Murapol wprowadził do oferty 3194 lokale (+22,1% r/r) w 11 miastach, w tym na nowym rynku działalności – w Lublinie. Na koniec 3Q br. oferta Murapol obejmowała 4 736 lokali (+48,8% r/r) i była jedną z największych na polskim rynku. Murapol posiada aktywny bank ziemi pod budowę blisko 22 tys. lokali w 19 miastach. – W segmencie deweloperskim mamy jedną z największych i najbardziej zróżnicowanych ofert na rynku, obejmującą na koniec września łącznie 4736 lokali w 14 miastach, co oznacza duży potencjał sprzedażowy dla naszych 28 biur sprzedaży. Tylko w 2024 roku wprowadziliśmy nowe projekty w 11 miastach w Polsce, dodatkowo planujemy wprowadzenie w 2-3 kolejnych w czwartym kwartale. Atrakcyjna, dobrze zdywersyfikowana oferta, adekwatna do tempa sprzedaży, pozwala nam z optymizmem patrzeć na perspektywy kolejnych lat. Jeśli chodzi o PRS, dodam, że w listopadzie br. podpisaliśmy umowy na realizację w formule design&build dwóch inwestycji w Gdańsku obejmujących łącznie 948 lokali. Nasze wieloletnie doświadczenie, model nabywania gruntów oraz wypracowane know how pozwalają efektywnie odnawiać bank ziemi w miarę postępów sprzedaży. Aktualnie Grupa dysponuje aktywnym bankiem ziemi pod budowę blisko 22 tysięcy lokali – mówi Nikodem Iskra, prezes Murapolu. Na koniec 3Q 2024 r. w budowie było 8684 lokale, co stanowi rekordowy wynik w historii Grupy. Inwestycje o łącznej powierzchni ok. 363 tys. mkw prowadzone były w ramach 114 budynków w15miastach Polski. Najwięcej w Łodzi (23,1% realizowanych projektów), Gdańsku (17,9%) oraz Krakowie (17,8%). Na segment deweloperski przypadało 7321 lokali, a na rozwijany od 2021 r. segment PRS 1363 lokale. – Zachowaliśmy satysfakcjonującą oraz bardzo zbliżoną do siebie marżowość w dużych aglomeracjach oraz miastach regionalnych. Średnia cena przekazanego lokalu wzrosła o 10,7%, osiągając poziom 396,2 tys. zł. Utrzymaliśmy również zrównoważoną strukturę finansowania, w której 51% zakupów mieszkań było finansowane kredytami hipotecznymi, a pozostałe 49% stanowiły zakupy gotówkowe–komentuje Przemysław Kromer, CFO, Członek Zarządu Murapolu.

Na warszawskim Powiślu wkrótce wystartuje budowa nowego budynku Uniwersytetu Warszawskiego, w którym znajdą się m.in. wydziały Dziennikarstwa i Nauk Ekonomicznych oraz siedziba Radia Kampus. Proekologiczny obiekt z ogrodem na dachu zostanie wyposażony w udogodnienia dla osób z niepełnosprawnościami. W połowie listopada Uniwersytet Warszawski podpisał umowę z firmą Karmar – generalnym wykonawcą inwestycji przy ul. Bednarskiej 2/4. Kontrakt dotyczy realizacji prac budowlanych oraz montażowych. Wartość umowy wynosi prawie 205 mln złotych. Budowa gmachu ruszy w drugiej połowie listopada, a zakończenie prac planowane jest w drugiej połowie 2027 roku. Z budynku UW na Powiślu, który powstanie na terenie znajdującym się pomiędzy ulicami Bednarską, Dobrą, Nowy Zjazd i Wybrzeże Kościuszkowskie, korzystać będą studenci, doktoranci i pracownicy Wydziału Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii (WDIB) oraz Wydziału Nauk Ekonomicznych (WNE). W nowym gmachu swoją siedzibę będzie miała także uniwersytecka rozgłośnia – Akademickie Radio Kampus. Projekt inwestycji wykonała pracownia BBGK Architekci. Budynek o całkowitej powierzchni prawie 19,2 tys. mkw. zostanie połączony z gmachem dawnych Łaźni Teodozji Majewskiej, dotychczasową siedzibą WDIB. Nowy obiekt będzie posiadał trzy kondygnacje naziemne (i czwartą częściową) oraz jedną kondygnację podziemną, gdzie będzie znajdował parking z ładowarkami dla samochodów elektrycznych. Elewację zaprojektowano jako wieloelementową i wielopłaszczyznową, w strukturę budynku zostanie włączona zieleń. Na dachu przewidziano ogród, roślinność pojawi się także na patiach i tarasach rekreacyjnych. Poza salami wykładowymi i seminaryjnymi, w budynku znajdować się będą w nim m.in. pomieszczenia dydaktyczne i badawcze, takie jak studia TV, radiowe i fotograficzne oraz Laboratorium Badań Medioznawczych wyposażone w nowoczesne urządzenia specjalistyczne, pracownie komputerowe, sale konferencyjne, pomieszczenia socjalne, administracyjne, a także usługowe. W czytelni, zaaranżowanej jako otwarta przestrzeń, znajdować się będą miejsca do pracy zespołowej oraz indywidualnej. Centralnym miejscem spotkań w budynku będzie trzykondygnacyjna agora – hall, który połączy wszystkie zaprojektowane wokół niego części gmachu. W obiekcie uwzględnione będą udogodnienia dla osób z niepełnosprawnościami ruchową, słuchową i wzrokową, takie jak np. pętle indukcyjne i bezprogowe wejścia, oraz rozwiązania proekologiczne oparte m.in. na odnawialnych źródłach energii.

Panattoni pozyskało kredyt w wysokości 75 mln euro od Citibank. Środki przeznaczone są na sfinansowanie Panattoni Park Sulechów III.Certyfikowany w BREEAM obiekt został powiększony, a jego metraż to 136 000 mkw. Projekt Panattoni Park Sulechów III początkowo obejmował halę o powierzchni 90 000 mkw., wybudowaną na potrzeby wiodącego gracza rynku e-commerce. Następnie klient zdecydował się na powiększenie budynku o dodatkowe 46 000 mkw. Panattoni zrealizowało obiekt zgodnie z najwyższymi standardami i specyficznymi potrzebami klienta – m.in. część budynku została podwyższona i zaadaptowana pod wielopoziomowe „picktowers” magazynowe, aby zmaksymalizować przestrzeń dla operacji logistycznych. Inwestycja przeszła certyfikację BREEAM na poziomie Excellent. Wyposażono ją w szereg rozwiązań przyjaznych środowisku, takich jak systemy BMS, inteligentne oświetlenie czy dach przystosowany do montażu paneli fotowoltaicznych. Projekt uwzględnia także aspekty społeczne, zapewniając komfortowe warunki pracy oraz dostęp do naturalnego światła w biurach i stref relaksu na zewnątrz budynku. – Dzięki zaufaniu naszego partnera – Citibanku – mogliśmy zrealizować jedno z największych centrów logistycznych w województwie lubuskim. Międzynarodowy biznes znajduje tu doskonałą bazę do rozwoju europejskiej działalności, zwłaszcza w zakresie e-commerce. Cieszymy się, że ta inwestycja umocni pozycję naszego klienta na rynku – mówi Emilia Taczewska-Trojańska, Head of Debt Finance Poland w Panattoni.

Archicom rozpoczął przedsprzedaż mieszkań w ramach nowej inwestycji Apartamenty Esencja II na poznańskim Starym Mieście. Budynek w standardzie premium, zaplanowany przy ul. Szyperskiej, to ponad 100 lokali mieszkaniowych i handlowo-usługowe przestrzenie komercyjne. Realizacja domknie klamrą projekt Esencja, który oddano w 2021 r. Inwestycja Apartamenty Esencja II zostanie zrealizowana przez Archicom przy nowym biegu ul. Szyperskiej, nieopodal Parku Cytadela i w pobliżu rzeki Warty. Aktualnie do przedsprzedaży trafiło 118 lokali, dostępnych w apartamentowcu w kaskadowej zabudowie. W ofercie znajdują się kameralne przestrzenie typu studio, aż do przestronnych apartamentów o powierzchni blisko 120 mkw. z dużymi tarasami na ostatnim piętrze. Na parterze budynku dostępnych będzie 9 lokali usługowych, a także mieszkanie zaprojektowane specjalnie w odpowiedzi na potrzeby osób z niepełnosprawnością ruchową. – Apartamenty Esencja II to nasz nowoczesny koncept śródmiejskiej rezydencji na poznańskich Garbarach. Elegancki apartamentowiec gwarantuje unikalną lokalizację łączącą bliskość zarówno serca miasta, jak i nadwarciańskich bulwarów oraz rozległych terenów zielonych na Cytadeli. Dzięki licznym rewitalizacjom oddającym historyczny charakter okolicy, Garbary staną się idealną przestrzenią do życia – deklaruje Dawid Wrona, Chief Operating Officer w Archicom. Za projekt inwestycji Apartamenty Esencja II odpowiada biuro architektoniczne Maarte. Budynek, wpisujący się w krajobraz ul. Szyperskiej i Garbary, kaskadowo schodząc ku prywatnemu skwerowi dla mieszkańców, zyska beżową elewację i duże okna typu porte-fenêtre na pełną wysokość mieszkań. Zaplanowano w nim garaż podziemny ze stacją ładowania pojazdów elektrycznych. W projekcie uwzględniono również zielony plac ze starannie zaprojektowaną małą architekturą i nasadzeniami, jako punkt spotkań i odpoczynku wszystkich mieszkańców.

Aktywność deweloperów na warszawskim rynku powierzchni biurowych powoli nabiera tempa. Ukończone do końca września 2024 r. ponad 70.000 mkw. iplanowane na kolejne lata ok. 280.000 mkw. w budowie wskazuje, że inwestorzy i deweloperzy przechodzą do kolejnego etapu rozwoju w sektorze. Popyt pozostaje stabilny na poziomie ok. 490.000 mkw. w I-III kw. 2024 r. Największa polska firma doradcza na rynku nieruchomości komercyjnych AXI IMMO przygotowała raport „Rynek biurowy w Warszawie w I-III kw. 2024 roku”, podsumowujący aktualna sytuację na stołecznym rynku biurowym. Wg danych na zakończenie III kw. 2024 r. całkowite zasoby nowoczesnej powierzchni biurowej w Warszawie wynoszą 6,24 mln mkw. W okresie od stycznia do września 2024 r. na stołeczny rynek deweloperzy dostarczyli ponad 70.000 mkw., a wśród ukończonych inwestycji znalazły się m.in. Saski Crescent po modernizacji (15.500mkw., CA Immo), Vibe A (15.000 mkw., Ghelamco), Lixa D i E (Yareal, odpowiednio 9.300 mkw. i16.900 mkw.). Aż 76% nowej powierzchni powstało w centralnych strefach biurowych Warszawy. – Nawarszawskim rynku biurowym obserwujemy proces powolnego powrotu deweloperów do nieco większej aktywności. Deweloperzy otwierają nowe inwestycje, koncentrując się głównie na centralnych strefach miasta. Najdynamiczniej rozwijającą się podstrefą biurową jest Centrum-Zachód, w pobliżu Ronda Daszyńskiego, gdzie obecnie znajduje się aż 1,15 mln mkw. istniejącej powierzchni, czyli ponad 18% całkowitych zasobów biurowych stolicy. Z kolei na całym biurowym rynku warszawskim w budowie pozostaje 15% więcej nowej podaży niż wanalogicznym okresie sprzed roku, co świadczy o stopniowym powrocie aktywności deweloperskiej oraz wskazuje na dalszy rozwój rynku w nadchodzących latach – komentuje Emilia Trofimiuk, Research Manager, Dział Analiz i Badań Rynkowych, AXI IMMO. Obecnie w budowie znajduje się ok. 280.000 mkw. (+15% r/r) nowoczesnej powierzchni biurowej, z czego ok. 200.000 mkw. powinno zostać oddane do końca 2025 r. Deweloperzy skoncentrowani są na centrum Warszawy, gdzie powstaje 82% nowego zasobu. Do końca 2024 r. spodziewane jest oddanie do użytku jednego projektu biurowego – The Form o powierzchni 28.300 mkw., wśród innych największych projektów w budowie znajdują się m.in.: The Bridge (47.000 mkw., Ghelamco), Upper One (35.900 mkw., Strabag), VTower (32.700 mkw. w modernizacji, Cornerstone). Na koniec III kw. 2024 r. średni wskaźnik pustostanów na rynku biurowym w Warszawie wyniósł 10,7% (-0,2 p.p. kw./kw. i +0,1 p.p. r/r). Tradycyjnie to Służewiec (19,7%) oraz korytarz ul. Żwirki iWigury (15,2%) są strefami z najwyższym współczynnikiem powierzchni dostępnej od ręki. Od początku 2024 r. popyt brutto na warszawskim rynku biurowym osiągnął poziom ok. 490.000 mkw., cowskazuje na stabilizację w porównaniu z analogicznym okresem w 2023 roku. Największy wolumen umów najmu w okresie od stycznia do września 2024 r. odnotowano w strefach Centrum, Służewiec oraz Centralnym Obszarze Biznesu. Z kolei rozbijając strukturę popytu nowe umowy stanowiły 44% wszystkich transakcji, podczas gdy ekspansje i powierzchnie przeznaczone na użytek własny odpowiadały odpowiednio za 7% i 6%. – Od początku roku na warszawskim rynku biurowym najbardziej aktywni pozostają najemcy z sektorów bankowości, ubezpieczeń, IT, usług dla biznesu oraz produkcji. W kontekście obserwowanych trendów kluczowe pozostają relokacje Klientów z innych stref i podstref biurowych w okolice Ronda Daszyńskiego. Ichprzykładem może być największa transakcja z III kw. 2024 r., w której w ramach umowy przednajmu Santander Bank przeniesie się ze strefy Centralnego Obszaru Biznesu do budynku The Bridge w strefie Centrum-Zachód, zajmując powierzchnię 24500 mkw. Z kolei w innej, Klient reprezentowany przez AXI IMMO zdecydował się na relokację z Mokotowa-Służewca i otwarcie ok.1.300 mkw. nowego biura w okolicach Ronda Daszyńskiego – mówi Bartosz Oleksak, Associate Director, Dział Powierzchni Biurowych, AXI IMMO. Na koniec III kw. 2024 r. czynsze ofertowe w najbardziej prestiżowych, centralnie położonych budynkach biurowych w Warszawie kształtowały się w przedziale od 19,00 do 27,00 EUR/mkw./miesiąc, przy czym wniektórych obiektach sięgały nawet 30,00 EUR/mkw./miesiąc i więcej. W strefach pozacentralnych czynsze ofertowe rozpoczynały się od 10,00 EUR/mkw./miesiąc. – Obserwujemy tendencję do wydłużania okresu, na jaki podpisywane są nowe umowy najmu, z coraz częstszym standardem umów 7-letnich. Po pandemii firmy dążą do optymalizacji powierzchni biurowej, relokując się do bardziej prestiżowych lokalizacji i dostosowując biura do potrzeb pracowników w modelu hybrydowym. Minimalny koszt wykończenia powierzchni typu shell&core pozostaje na poziomie około 800-900 EUR/mkw. Dodatkowo, na stołecznym rynku biurowym obserwujemy repozycjonowanie i refitting starszych budynków biurowych klasy B, a także zmianę ich funkcji na mieszkaniową, czego wiele przykładów można dziś zaobserwować m.in. wobszarze Służewca. Innym trendem są wyburzenia starszych biurowców w celu wykorzystania potencjału działki na budowę nowoczesnych i dostosowanych do aktualnych standardów rynkowych projektów biurowych – wyjaśnia Jakub Potocki, Associate Director, Dział Powierzchni Biurowych, AXI IMMO.

Do prac nad projektem pierwszej polskiej elektrowni jądrowej, która powstanie w lokalizacji Lubiatowo-Kopalino, zostali zaproszeni polscy dostawcy. Odpowiedzialna za inwestycję spółka PEJ podpisała umowę na przeprowadzenie niezależnej weryfikacji analiz bezpieczeństwa, wymaganych w procesie prowadzącym do uzyskania zezwolenia na budowę elektrowni Lubiatowo-Kopalino od Państwowej Agencji Atomistyki. W zakres umowy, podpisanej przez PEJ z konsorcjum składającym się z Narodowego Centrum Badań Jądrowych (NCBJ), Nuclear and Industrial Engineering (N.IN.E.) i NucAdvisor, wchodzi przede wszystkim ocena wstępnego raportu bezpieczeństwa oraz weryfikacja analiz bezpieczeństwa. Dokumenty te są wymagane jako załączniki do wniosku o wydanie zezwolenia na budowę elektrowni jądrowej składanego do Państwowej Agencji Atomistyki. Raport uwzględni zarówno analizy deterministyczne, jak i probabilistyczne. Realizację tej części umowy przewidziano na najbliższe miesiące. Za realizację pierwszej polskiej elektrowni jądrowej, inwestycji szacowanej na 150 mld zł, prowadzonej przez PEJ odpowiada konsorcjum firm Westinghouse-Bechtel. W ostatnim czasie Westinghouse złożyło u polskich dostawców, w tym dwóch firm z Pomorza, pierwsze zamówienia na potrzeby projektu. – Projekt pierwszej polskiej elektrowni jądrowej, to nie tylko projekt wzmacniający bezpieczeństwo energetyczne kraju i przyspieszający jego transformację energetyczną, ale także wyjątkowa szansa rozwojowa dla gospodarki Polski, a w szczególności dla regionu Pomorza. Zależy nam, aby udział krajowych firm w łańcuchu dostaw dla naszego projektu, był jak największy, dlatego cieszę się, że nasi amerykańscy partnerzy wsłuchują się w nasze rekomendacje i dążą do maksymalizowania tak zwanego local content – powiedział wiceprezes PEJ Piotr Piela. Wśród dostawców, u których złożono zamówienia, znalazły się firmy: Mostostal Kielce, Mostostal Kraków, ZKS Ferrum, Famak S.A. Kluczbork i spółki grupy kapitałowej Grupa Przemysłowa Baltic: Energomontaż-Północ Gdynia oraz Baltic Operator. W najbliższym czasie planowane jest złożenie zamówienia w Mostostalu Siedlce, należącego do Grupy Kapitałowej Polimex Mostostal. Zakres zamówień obejmuje wsparcie dla dostawców w spełnieniu standardów jakości, w tym wdrożeniu zasad kultury bezpieczeństwa jądrowego, przygotowaniu dokumentacji dla wykonania modeli elementów stanowiących część modułów reaktora AP1000 i ewentualnie wyprodukowaniu tych modeli dla zdobycia odpowiedniego doświadczenia. Poza możliwością udziału w polskim projekcie AP1000, zamówienia te otwierają przed tymi dostawcami możliwości wspierania innych projektów w Europie i poza nią. Preselekcje, zakończone w kwietniu 2024 r., były prowadzone w sposób przejrzysty i konkurencyjny, z uwzględnieniem wymagań dotyczących jakości wyposażenia wyspy jądrowej. Proces ten stanowi część przygotowań do fazy realizacji projektu w lokalizacji Lubiatowo-Kopalino. – Westinghouse jest zaangażowany w rozwój polskiego łańcucha dostaw w oparciu o firmy z szerokim doświadczeniem, wspierając w ten sposób ważny i istotny projekt elektrowni jądrowej w Polsce, a także inne projekty w Europie i na całym świecie – powiedział Dan Lipman, prezes Westinghouse Energy Systems. – Doceniamy ścisłą współpracę z polskimi dostawcami, co przyczyni się do wzrostu gospodarczego i zwiększenia polskiego Produktu Krajowego Brutto (PKB) kwotą ponad 100 miliardów złotych i stworzy tysiące nowych miejsc pracy zarówno w trakcie budowy elektrowni, jak i przez kolejne dziesięciolecia jej eksploatacji – dodał. Pod koniec października br. Spółka Polskie Elektrownie Jądrowe podpisała umowę z firmą Budimex na projekt drogi technicznej do MOLF – konstrukcji do morskiego transportu elementów elektrowni jądrowej. Droga zostanie oddana do użytku pod koniec 2026 roku, około dwa lata przed planowanym terminem wylania pierwszego betonu jądrowego elektrowni Lubiatowo-Kopalino.